رتبه بندی اعتباری مشتریان با استفاده از یک سیستم خبره فازی مورد مطالعه شرکت توزیع و پخش

امروزه ارزیابی اعتباری مشتریان به یکی از چالش های مهم تصمیم گیری مدیران تبدیل شده است خصوصاً در شرایط کنونی که تعداد کلاهبرداری ها افزایش پیدا نموده و مطالبات معوق شرکت های تجاری رو به افزایش می باشد که یکی از دلایل اصلی بحران مالی شرکت های فوق می باشد. از طرف دیگر تصمیم گیری در مورد مشتریان و اعتبار آن ها از یک سو متکی بر قضاوت خبرگان بوده و از سوی دیگر اطلاعات مشتریان اغلب به صورت غیر قطعی، مبهم و غیر قابل دسترس می باشند. خبرگان با تکیه بر شواهد، مدارک، اطلاعات کیفی و تجربیات خود اغلب با استفاده از واژه های کلامی اقدام به توصیف مشتریان نموده و در مورد آن ها به قضاوت می پردازند. متدهای رتبه بندی متفاوتی در ادبیات موضوع بکارگرفته شده اند تا این مساله را مرتفع نمایند. اما بسیاری از پژوهش-گران از طبیعت فازی فرآیند رتبه بندی اعتباری مشتریان غفلت نموده اند. منطق فازی زمینه لازم برای یک تحلیل عمیق تر و واقع بینانه تر فراهم می آورد. از اهداف کلی این پژوهش ارائه یک سیستم هوشمند با اتکا بر روش های علمی و مبتنی بر دانش خبرگان به منظور بررسی کم هزینه و دقیق تر درخواست های خرید اعتباری مشتریان حقیقی و ارتقاء سطح بررسی های کارشناسی اعتبارات در کسب و کار مورد مطالعه و در نهایت در تمامی شرکت های تجاری می باشد. در مدل ارائه شده ابتدا به شناسایی و تعیین معیارهای کمی و کیفی مرتبط با رتبه بندی اعتباری مشتریان در شرکت های تجاری پرداخته شده و پس از آن طبق نظر خبرگان اولویت بندی صورت می گیرد سپس با تعریف مجموعه های فازی هر یک از معیارها به توصیف آن ها پرداخته می شود. در ادامه با در نظر گرفتن اولویت های بدست آمده، مدل فکری خبرگان به صورت قوانین اگر- آنگاه استخراج شده و پایگاه دانش سیستم تشکیل می گردد. در سیستم طراحی شده برای استنتاج فازی متد معروف و پرکاربرد ممدانی بکار گرفته شده است. در ضمن در مدل ارائه شده روشی ابتکاری جهت تعیین نتایج قوانین طبق نظر خبرگان نیز معرفی گردیده است. در آخر سیستم مورد نظر در شرکت پخش البرز طراحی و پیاده سازی گردیده و ارزیابی اعتباری مشتریان حقیقی حوزه دارویی یکی از مراکز توزیع منتخب، در یک دوره زمانی معین توسط سیستم انجام گرفت و نتایج بدست آمده با وضعیت واقعی مشتریان در چند ماه بعد مورد مقایسه قرار گرفت بطوریکه نتایج حاکی از دقت 91.5 درصدی سیستم در رتبه بندی اعتباری مشتریان بود.